W 1974. roku Marc Lalonde, minister zdrowia Kanady, zaproponował popularny do dziś schemat „pól zdrowia”, w którym wyróżnił cztery podstawowe grupy czynników wpływających na ludzkie zdrowie. Według schematu za zdrowie w 10% odpowiada organizacja opieki medycznej, w 16% czynniki genetyczne, w 21% środowisko fizyczne i społeczne oraz – aż w 53% – styl życia. Czy istnieje lepszy dowód na to, że stosowana dieta ma kolosalne znaczenie dla naszego zdrowia?
Żywienie osób starszych – podstawowe zasady
Zaproponowany przez Marca Lalonde schemat dotyczy, rzecz jasna, wszystkich osób. Nie sposób jednak zaprzeczyć, że styl życia i codzienna dieta ma szczególnie istotne znaczenie dla seniorów. To właśnie osoby w podeszłym wieku – ze względu na naturalne starzenie się organizmu i zużywanie się poszczególnych narządów wewnętrznych oraz schorzenia towarzyszące – powinny mieć opracowany specjalny jadłospis dla seniora.
Zanim jednak przejdziemy do konkretów, zacznijmy od podstaw. Żywienie osób starszych zawsze powinno przebiegać według kilku podstawowych zasad:
- dziennie senior powinien jeść 4-6 razy – każdy posiłek dla seniora powinien być stosunkowo niewielki, tak, by dawał uczucie sytości, a jednocześnie nie obciążał układu trawiennego;
- dieta dla seniora powinna być bogata w owoce i warzywa (obrane ze skórek), które są najważniejszym źródłem witamin, składników mineralnych i błonnika;
- jedzenie dla seniora powinno być bogate w wielonasycone kwasy tłuszczowe, których źródłem jest między innymi mięso drobiowe, ryby czy oliwa z oliwek;
- należy zadbać o zdrowe i mocne kości, dlatego gotowe jadłospisy dla seniorów zawsze powinny zawierać produkty bogate w wapń (mleko oraz jogurty naturalne);
- tygodniowy jadłospis dla seniora powinien uwzględniać ciemne, pełnoziarniste pieczywo, makarony i kasze, będące źródłem węglowodanów (o ile towarzyszące choroby nie są przeciwwskazaniem).
Czym jeszcze powinna się cechować dieta dla seniora? Jadłospis to nie tylko zalecenia, ale także ograniczenia. Tu szczególną uwagę należy zwrócić na wykluczenie (lub przynajmniej znaczące ograniczenie) z diety soli, mającej negatywny wpływ na ciśnienie, oraz rezygnację z tłustych mięs i potraw smażonych, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.
Co gotować starszej osobie?
Co gotować starszej osobie? Pamiętajmy, że wiele uniwersalnych wskazówek to jedynie ogólne porady, które nie w każdy przypadku znajdą zastosowanie. Wpływ na to, czym karmić starsze osoby, w dużej mierze mają bowiem ewentualne choroby przewlekłe oraz ogólna kondycja (inaczej będzie wyglądała jadłospis dla osób starszych leżących, a inaczej dla w pełni samodzielnych).
Jaka zupa dla seniora będzie dobra?
Generalnie przynajmniej jeden z czterech-pięciu posiłków powinien być ciepły. Zazwyczaj jest to oczywiście obiad, który może składać się z dwóch dań – zupy i dania drugiego (mięsnego lub wegetariańskiego). Jaka zupa dla seniora będzie odpowiednia?
Przepisy dla osób starszych powinny obejmować zupy lekkie, a jednocześnie pożywne. Dobrze sprawdzi się zupa kalafiorowa, pomidorowa z ryżem, krem z dyni czy krem z marchwi. Przypominamy jednak, by zupy, która ma być podana osobie w podeszłym wieku, nie solić intensywnie.
Obiad dla seniora – czy może zawierać mięso?
Jak zdążyliśmy już wspomnieć, obiad dla seniora jak najbardziej może zawierać mięso. Unikajmy jednak mięs tłustych i ciężkostrawnych, takich jak wieprzowina i baranina. Najlepszym wyborem dla seniora będzie gotowany kurczak. Tygodniowy jadłospis dla seniora powinien również uwzględniać mięso ryb – na przykład dorsza – które pozytywnie wpływa na zdrowie oraz zapobiega osłabianiu wzroku.
Podając mięso osobie w podeszłym wieku, należy zwrócić uwagę na ewentualne kości, chrząstki i ości, które mogłyby doprowadzić do zakrztuszenia się i uduszenia.
Dieta dla seniora – jakie warzywa są najlepsze?
Menu dla seniora, jak wspomnieliśmy, powinno być obfite w warzywa – najlepiej ugotowane i rozdrobnione. Warzywa, które są łatwo przyswajalne dla starszych osób i niosą ze sobą korzyści zdrowotne, to między innymi szpinak, brokuł, kapusta, jarmuż, dynia czy marchew. W diecie powinny się taż znaleźć nać pietruszki, liście buraka i rzodkiewki, kalafior, pomidory, papryka, zielony groszek czy pietruszka.
Przykładowe dzienne menu dla seniora
Znalezione w sieci gotowe jadłospisy dla seniorów zawsze powinny być traktowane z dystansem, ponieważ nie uwzględniają one indywidualnych czynników związanych ze zdrowiem. Przykładowa dzienna dieta dla seniora bez przeciwwskazań zdrowotnych może jednak wyglądać następująco:
- Śniadanie – kanapka z pełnoziarnistego pieczywa z chudą szynką, pomidorem i ogórkiem;
- Drugie śniadanie – owsianka ze świeżymi owocami (jest to posiłek łatwo przyswajalny i łatwy do połknięcia);
- Obiad dla seniora – jako pierwsze danie dobrze sprawdzi się zupa (kalafiorowa lub pomidorowa), a jako drugie – ryż z gotowanym kurczakiem i groszkiem zielonym oraz innymi warzywami;
- Podwieczorek – sałatka z sałaty rzymskiej z tuńczykiem oraz pomidorkami koktjalowymi;
- Kolacja – kanapka z ciemnego pieczywa z chudą szynką lub rybą (z wykluczeniem ryb wędzonych i solonych) oraz kefir lub szklanka mleka.
Jak powinien wyglądać jadłospis dla osób starszych leżących?
Na szczególną uwagę zasługuje przykładowy jadłospis dla osoby starszej leżącej. Ze względu na unieruchomienie, osoby te są szczególnie narażone na różnego rodzaju powikłania i zagrożenia zdrowotne wynikające ze stosowania tradycyjnej diety.
Jaka zatem powinna być dieta dla osób starszych leżących? Przepisy powinny uwzględniać duże nasycenie w odniesieniu do wielkości posiłku pełnowartościowego białka (mięso drobiowe), węglowodanów złożonych (ciemne pieczywo i ryż brązowy), zdrowych tłuszczów (ryby i oliwa z oliwek) oraz witamin i składników mineralnych (owoce i warzywa).
Jedzenie dla seniora – o czym należy pamiętać?
Przygotowując posiłek dla seniora czy przykładowy jadłospis osoby starszej leżącej, pamiętaj, że ważne jest nie tylko to, co je osoba w podeszłym wieku, ale także co pije. Osoby po 60. roku życia powinny pić przynajmniej 2 litry wody dziennie, a w czasie upałów nawet 3 litry. Niezbędne jest również ograniczenie napojów słodzonych, kawy i herbaty oraz alkoholu.
Na koniec przypominamy, że żywienie osób starszych to bardzo indywidualna sprawa – przygotowując posiłki, trzeba uwzględnić kondycję seniora, jego przyzwyczajenia żywieniowe, ewentualne choroby towarzyszące i schorzenia przewlekłe oraz potencjalne nietolerancje. Dlatego gotowe jadłospisy dla seniorów znalezienie w internecie zalecamy traktować z dystansem. Odpowiedni plan żywieniowy powinien opracować dietetyk.
Źródła:
https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/
