Nie jest tak destrukcyjna dla osób z bliższego otoczenia, jak złośliwość starcza czy zaburzenia pamięci, co sprawia, że łatwo ją zignorować. To jednak nie oznacza, że nie istnieje. Co więcej, stan apatii u seniora – bo o niej mowa – może mieć bardzo poważne konsekwencje dla chorego. Warto zatem wiedzieć, co to apatia, jak się objawia i w jaki sposób można jej zapobiegać. Między innymi te aspekty poruszamy w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury!
Apatia – co to jest?
Przede wszystkim należy odpowiedzieć na pytanie, co to jest apatia? Warto bowiem pamiętać o tym, że apatia to dolegliwość, która jest nie tyle stanem chorobowym samym w sobie, co objawem innego schorzenia. Zazwyczaj apatię rozumiemy jako stan, w którym występuje obojętność na wszystko oraz brak energii i chęci do życia.
Brak siły u osoby starszej, rozumiany jako apatia, może być symptomem poważnych chorób. Kilka lat temu naukowcy z Uniwersytetu z Exter z Wielkiej Brytanii wykazali, że stan apatii występuje u ponad połowy osób chorujących na otępienie. Często podkreśla się również, że apatia może być objawem depresji – choroby, która choć kojarzona jest przede wszystkim z osobami młodszymi, powszechnie występuje również wśród seniorów. Jednocześnie, jak podkreśla dr Miguel de Silva Vasconcelos, niektórzy badani wykazują objawy apatii bez jednoczesnej depresji, co skłania do wniosków, że apatia powinna mieć swój indywidualny profil kliniczny.
Stan apatii u seniora – jak się objawia?
Chociaż apatia daje bardzo konkretne objawy, otoczenie osoby chorej łatwo może je zignorować, ponieważ – tu znów odwołamy się do dr Vasconcelosa – „ludzie z apatią wydają się nie aż tak bardzo destrukcyjni i angażujący”. Co więcej, często zmniejszone zainteresowanie światem zewnętrznym i zobojętnienie uznaje się za coś naturalnego dla podeszłego wieku.
Jak zatem objawia się apatia? Co to za symptomy, na które należy zwrócić największą uwagę? Apatii przede wszystkim towarzyszy:
- brak motywacji do działania, który może dotyczyć nawet codziennych, prostych czynności – to właśnie przez niego organizacja dnia pacjenta spoczywa w dużej mierze na jego opiekunach;
- brak energii i chęci do życia – może to zarazem być objaw depresji;
- brak zainteresowania światem i ograniczone reakcje na bodźce emocjonalne lub fizyczne (zarówno pozytywne, jak i negatywne);
- brak sił u osoby starszej – może mieć on związek z zaburzeniami snu, nieodpowiednią dietą oraz brakiem ruchu, które nierzadko występują przy apatii.
Niezależnie od tego, czy opiekujemy się seniorem w Niemczech, czy też spędzamy czas z rodzicem w wieku podeszłym, dziadkiem lub babcią, musimy zdawać sobie sprawę z tego, jak dużą rolę odgrywa reakcja otoczenia w radzeniu sobie z apatią. Sam senior może – co w pewnym sensie jest wpisane w definicję apatii – nie zdawać sobie sprawy z dolegliwości, a w przypadku świadomości jej występowania – nie szukać specjalistycznej pomocy.
Z czego wynika brak siły u starszej osoby?
Brak siły u starszej osoby przyjmujący znamiona apatii może mieć różne podłoże. Najczęściej wskazuje się na schorzenia na tle neurologicznym i psychicznym. Apatia może być spowodowana takimi dolegliwościami jak depresja u osób starszych czy choroby związane z zaburzeniem pracy mózgu: choroba Alzheimera lub Parkinsona, otępienie czołowo-skroniowe lub udar mózgu. Stan apatii często towarzyszy także schizofrenii. Wśród chorób, które zwiększają ryzyko wystąpienia apatii, wskazuje się również na schorzenia ogólnoustrojowe: choroby układu krążenia, cukrzycę czy zaburzenia pracy tarczycy.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że stan apatii może też być spowodowany różnego rodzaju traumami i urazami psychicznymi, charakterystycznymi dla wieku starczego. Brak energii życiowej i obojętność na wszystko mogą wynikać z poczucia wykluczenia społecznego (np. w przypadku seniorów mieszkających w domach starości), śmierci współmałżonka czy świadomości zbliżającego się kresu życia.
Brak energii i chęci do życia u seniora – jak zapobiegać?
Leczenie apatii polega na usunięciu przyczyny braku energii życiowej. Często niezbędna jest zatem wizyta u lekarza, który przeprowadzi wywiad lekarski i pokieruje diagnostyką oraz leczeniem. Warto pamiętać o tym, że dużą rolę odgrywają działania zapobiegawcze – należy pomóc seniorowi w zadbaniu o siebie: higienę snu, zdrową dietę i relaks. Opieka nad bliską osobą starszą powinna być natomiast prowadzona w taki sposób, by senior był zaangażowany w życie otoczenia i nie czuł się odstawiony na margines – warto zatem znać gry i pomysły na zajęcia z seniorami. Dobrze jest też zwrócić uwagę na ewentualne czynniki zdrowotne, które mogą sprzyjać wycofaniu się seniora z życia społecznego i codziennej aktywności: niedosłyszenie lub niedowidzenie.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/aktualnosci/213601,apatia-niedoceniany-objaw-otepienia
https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150100,otepienie
