Zgodnie z danymi publikowanymi przez Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce na cukrzycę choruje niemal trzy miliony dorosłych osób, czyli co jedenasty dorosły – a mówimy tu tylko o osobach zdiagnozowanych! Cukrzyca jest zatem problemem poważnym, mogącym prowadzić do wielu dolegliwości zdrowotnych, a nawet niepełnosprawności. Jednym ze skutków tej choroby może być tak zwana stopa cukrzycowa. Objawy i przyczyny tej dolegliwości opisujemy w poniższym artykule, a zatem zapraszamy do lektury.
Czym jest i jak wygląda stopa cukrzycowa?
Przede wszystkim warto wiedzieć, czym jest i jak wygląda stopa cukrzycowa. Najprościej mówiąc, stopa cukrzycowa jest jednym z przewlekłych powikłań cukrzycy, dotyczącym zarówno osób chorujących na cukrzycę typu 1, jak i na cukrzycę typu 2.
Stopę cukrzycową definiuje się jako infekcję, owrzodzenie lub zniszczenie głębokich tkanek stopy – z jednoczesnym uszkodzeniem nerwów obwodowych lub niedokrwienia, które mogą mieć różny stopień nasilenia. Owrzodzenie, płytkie lub głębokie przerwanie ciągłości skóry jest najczęściej zlokalizowane na części grzbietowej lub podeszwowej stopy. Stopa cukrzycowa może mieć postać neuropatyczną (uszkodzenie włókien nerwowych – około 65% przypadków), naczyniową (kilkanaście procent) oraz mieszaną (około 25%).
To, jak wygląda stopa cukrzycowa, zależy przede wszystkim od stadium rozwoju dolegliwości. Początki stopy cukrzycowej mogą nie dawać oczywistych objawów, dlatego zdarza się, że jest ona diagnozowana dopiero na dalszym etapie – gdy występuje już poważne owrzodzenie, deformacja stopy i brak czucia bólu i temperatury.
Stopa cukrzycowa – początki
Jak zaczyna się stopa cukrzycowa? Początki, jak wspomnieliśmy wyżej, bywają dość nieoczywiste, dlatego po zdiagnozowanej cukrzycy należy zwracać szczególną uwagę na stopy. Przy dokładnej charakterystyce stopy cukrzycowej stosuje się tak zwaną klasyfikację Wagnera.
Kiedy może wystąpić stopa cukrzycowa? Początek określa się jako stopień 0 klasyfikacji, czyli stopę wysokiego ryzyka. Na stopie mogą występować zrogowacenia, nagniotki i pęknięcia oraz zaniki mięśniowe. Taką stopę uznaje się za zagrożoną powstaniem w krótkim czasie owrzodzenia.
Stopa cukrzycowa – pierwsze objawy
Zignorowanie ostrzeżenia w postaci zrogowaceń i zaników mięśniowych skutkuje tym, że pojawiają się kolejne objawy stopy cukrzycowej. Stopień 1 klasyfikacji Wagnera charakteryzuje się owrzodzeniem powierzchownym, któremu towarzyszy drętwienie i mrowienie kończyny wraz z osłabieniem czucia w stopie. Skóra na stopie ulega osłabieniu, staje się cieńsza, podatna na pęknięcia, a rany goją się długo.
Rozwój stopy cukrzycowej może prowadzić do rozległej martwicy. Stopień 2 charakteryzuje się owrzodzeniem i towarzyszącym mu stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych, przy stopniu 3 dochodzi do tego stan zapalny kości i ropowica stopy, a przy 4 – ograniczona martwica wilgotna lub sucha. Stopień 5 występuje wtedy, gdy stwierdzona jest rozległa martwica, będąca wskazaniem do amputacji stopy.
Przyczyny stopy cukrzycowej
Stopa cukrzycowa jest powikłaniem cukrzycy, ale należy mieć świadomość tego, że powstaje ona na skutek współistnienia trzech czynników:
- uszkodzenie nerwów – w momencie, gdy dochodzi do uszkodzenia unerwienia, osoba nie odczuwa bólu, co sprawia, że jest obojętny na otarcia, rany i inne uszkodzenia skóry, a także owrzodzenia;
- zaburzenie ukrwienia – jest to skutkiem zwężenia tętnic. Następstwem upośledzonego przepływu krwi jest niedokrwienie stopy, co sprawia, że rany, otarcia i owrzodzenia goją się bardzo długo lub nie goją się wcale;
- obciążenie stopy – nieprawidłowy sposób chodzenia czy korzystanie ze zbyt ciasnego obuwia prowadzi do odcisków, następnie przemieniających się w owrzodzenia.
Jak leczyć stopę cukrzycową?
Wyjaśniliśmy już, czym jest stopa cukrzycowa, pierwsze objawy i jej przyczyny. Jak informowało w 2017 roku Ministerstwo Zdrowia, w Polsce rocznie przeprowadza się nawet 4500 amputacji powyżej kostki u pacjentów z cukrzycą i zespołem stopy cukrzycowej oraz dziesiątki tysięcy mniejszych obszarowo amputacji. Jest to dostateczny dowód na to, że już pierwsze objawy stopy cukrzycowej powinny skłonić do leczenia.
Bardzo ważna jest opieka nad seniorem z cukrzycą i wsparcie lekarzy z różnych dziedzin: diabetologa, ortopedy czy chirurga naczyniowego. Najważniejszą rolę odgrywa wyrównanie metaboliczne cukrzycy poprzez dietę, leczenie zaburzeń lipidowych, używanie odpowiedniego obuwia, chirurgiczne leczenie owrzodzenia i odciążenie kończyny.
Choroby wieku starczego takie jak cukrzyca mogą prowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych, dlatego odpowiednio wcześnie warto wdrożyć działania zapobiegawcze.
Źródła:
https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66541,stopa-cukrzycowa
https://www.gov.pl/web/zdrowie/przelom-w-leczeniu-zespolu-stopy-cukrzycowej
